Mystiek > Over mystiek > Geschiedenis > Christelijk > Deel I: Werkelijkheid

Deel I: De werkelijkheid der mystiek (2)

II Mystiek en vitalisme

Het vitalisme, verspreid over verschillende disciplines, ziet de materiële en spirituele kosmos als overstromend met spontaneïteit en creativiteit. De nadruk ligt op het worden, niet op het zijn der dingen. Het zet zich af tegen het wetenschappelijk determinisme: de 'wetten' van de natuur zijn enkel de wegen die zij gewoonlijk volgt, maar waaraan zij niet gebonden is. Pogingen via het intellect greep op de werkelijkheid te krijgen zijn hopeloos ontoereikend. Dit intellect stelt ons bewustzijn a.h.w. in op één golflengte, waardoor we blind worden voor alle andere golflengtes die het leven uitzendt. Door ons niet meer te identificeren met dit intellect zou ons bewustzijn kunnen verschuiven en andere golflengtes gaan ontvangen: één van de grote lessen van het vitalisme die ook van belang zijn voor het begrijpen van mystiek. Maar de mystiek gaat verder, want zij erváárt wat het vitalisme enkel theoretisch stelt. En nog een stap verder: zoals de gewone mens ontmoetingspunt is tussen de natuurlijke en spirituele wereld, zo ervaart de mysticus twee aspecten van God: enerzijds Zijn dynamiek, de Logos die voortdurend het worden van de wereld drijft (vergelijkbaar met het altijd wordende Leven van het vitalisme), maar anderzijds ook Zijn wezen dat eeuwige rust en stilte is.¹