Gebed > Over gebed > Vormen > Hesychasme

De kracht van de Naam (7)

VIII Ademhalingsoefeningen

De leer van byzantijnse hesychasten t.a.v. lichaam is vaak verkeerd geïnterpreteerd. Het lichaam is voor hen meer dan een klomp materie die overwonnen dient te worden. Het heeft een positieve betekenis: de energie die het bezit kan worden aangewend voor de 'arbeid' van het gebed. Dit geldt voor alle gebeden, maar speciaal voor het Jezus-gebed, omdat Jezus het vlees aangenomen heeft. De hesychasten ontwikkelden een 'lichaamstechniek' om de concentratie te ondersteunen. Elementen daarvan:

• Uiterlijke houding: hoofd en schouders buigen en ogen fixeren op plaats van het hart;
• Reguleren van de ademhaling;
• Op zoek gaan naar innerlijk: de rede met de inademing laten 'afdalen' en tegelijkertijd 'zoeken' naar de plaats van het hart. De details van dit proces zijn niet precies vastgelegd, want dat is zo subtiel, dat begeleiding door meester onontbeerlijk is. Gevaar anders ongemerkt de aandacht niet op het hart, maar op de ingewanden daaronder, de bron van vleselijke gedachten en gevoelens, te richten.

Verkeerd gebruik van lichamelijke methode kan gezondheid en geestelijke evenwicht schaden. Is er geen meester voorhanden, dan enkel het gebed opzeggen zonder gebruik lichamelijke methode. Vaak dan toch nog spontane aanpassing van het gebed aan de adem. Lichamelijke technieken zijn niet meer dan een bijkomstigheid, hulpmiddelen! In de laatste 150 jaar daarom door orthodoxe schrijvers ook in het algemeen weinig nadruk gelegd op de lichamelijke technieken. Advies bisschop Ignatii Brianchaninov (19e eeuw): zeg de gebeden niet haastig, pauzeer na elk gebed en geef de geest zo de kans zich te concentreren. KW: maar beginnelingen zeggen het misschien liever wat sneller.

Context van Jezus-gebed: geloof, of minstens een bepaald verlangen om te geloven, wordt voorondersteld. Verder nog voorondersteld als context: gemeenschap. Hesychastische auteurs gaan ervan uit dat de beoefenaars van het Jezusgebed daarnaast ook door biecht en communie deelnemen aan het sacramentele leven van de kerk. Aanroeping van de Naam is geen vervanging daarvoor.