Gebed > Over gebed > Vormen > Hesychasme > Geschiedenis

Geschiedenis van het hesychasme (15)

3.3 Inoefening

Dit betreft de concrete methodes die binnen het hesychasme aangewend werden om grondinspiratie en zelf op elkaar te betrekken, zodat dat eerste steeds meer tot vlees en bloed kan worden. Daarover staat al het nodige beschreven onder par.2.2. Ik zal daarom hieronder enkel nog niet of te kort besproken elementen van de hesychastische methode aandragen.

Omdat fysieke eenzaamheid niet onder alle omstandigheden even goed te realiseren is, werd reeds vanaf de tijd van de woestijnvaders door velen de lofzang op de cel aangeheven. De vier muren van de cel van een monnik werden zo a.h.w. de grenzen van zijn 'woestijn', een andere manier om zich van de mensen af te zonderen. Wie voor het eerst dit motief naar voren bracht, valt niet meer te achterhalen, maar zeker is dat het voor de monniken van groot belang was.^36a Ook Nicephorus citeert in zijn 'Méthodos tès hieras prosogès kai proseugès' dit oeroude grondmotief: "zet je neer in je cel en zij zal je alle dingen leren."³⁷ Interessant is dat in deze spiritualiteit de hesychia de dynamische pendant van de cel als 'vorm' van inoefening is. "Zelfs als een hesychast zich in de drukte van de wereld begeeft, moet hij de stilte als een 'draagbare cel' met zich meenemen om daarbinnen in gebed met God te spreken."³⁸Groot belang werd gehecht aan de prosogè, het waakzaam volgen van jezelf. Abt Antonius had reeds het voorbeeld gegeven van deze waakzaamheid, een voorbeeld dat vanwege zijn prestige grote invloed zou hebben.³⁹ De waakzaamheid in het gebed speelt op verschillende niveaus:

1. verbaal, dat men de woorden ervan probeert te volgen en bevatten;
2. 'meditatief' of 'contemplatief', wanneer men de diepere waarheden erachter gaat schouwen; men is dan niet meer zo gebonden aan de letterlijke bewoording;
3. 'mystiek' of 'affectief', wanneer de geest tot rust is gekomen en zonder beelden of gedachten tot het schouwen van God is gekomen. Dit is hetzelfde als het 'gebed van het hart'.^39b Dit gebed is een mystieke gave, die niet afgedwongen kan worden.